Nhượng quyền thương hiệu là gì? Tổng hợp thông tin chi tiết

Marketing

Nhượng quyền thương hiệu có phải một chiến lược có giá trị với doanh nghiệp? Trên thực tế, ngày càng nhiều các nhãn hàng lớn đã sử dụng hình thức nhượng quyền thương hiệu này cho chủ các doanh nghiệp muốn khởi nghiệp.

1. Tổng quan về nhượng quyền thương hiệu

Nhượng quyền thương hiệu (Franchising) là hình thức kinh doanh trong đó bên nhượng quyền (Franchisor) cho phép bên nhận quyền (Franchisee) được sử dụng thương hiệu, mô hình kinh doanh, sản phẩm, và dịch vụ theo các điều kiện đã thỏa thuận.

Có hai loại nhượng quyền thương hiệu chính:

Nhượng quyền thương hiệu sản phẩm và dịch vụ: Ví dụ: Toyota, Coca-Cola (chủ yếu liên quan đến phân phối sản phẩm).
Nhượng quyền mô hình kinh doanh toàn diện: Ví dụ: McDonald’s, Starbucks (bao gồm thương hiệu, vận hành, quản lý).

Các yếu tố cần cân nhắc trong nhượng quyền thương hiệu

Sức mạnh thương hiệu: Thương hiệu cần có uy tín và độ nhận diện đủ lớn trên thị trường.
Tính đồng bộ của quy trình vận hành: Cần xây dựng bộ quy trình (SOP) chuẩn mực để đảm bảo mọi cơ sở hoạt động nhất quán.
Lợi thế cạnh tranh: Mô hình nhượng quyền thành công phải có điểm khác biệt so với đối thủ (ví dụ: chất lượng sản phẩm, tốc độ phục vụ).
Chính sách và hợp đồng nhượng quyền: Đảm bảo các điều khoản chặt chẽ liên quan đến quyền lợi, trách nhiệm, và điều kiện thanh lý hợp đồng.

2. Chi phí nhượng quyền thương hiệu

Trong nhượng quyền thương hiệu, các loại phí chính có thể khác nhau tùy vào từng mô hình, nhưng phổ biến nhất là 3 loại phí bao gồm:

Phí nhượng quyền ban đầu (Initial Franchise Fee):

Đây là khoản phí cố định mà đối tác cần trả để được sử dụng thương hiệu.

Phí bản quyền (Royalty Fee):

Phí này thường là % doanh thu hàng tháng mà đối tác phải trả cho bên nhượng quyền (khoảng 5-10%).

Phí quảng cáo và tiếp thị (Marketing Fee):

Một số hệ thống yêu cầu đối tác đóng góp vào quỹ quảng cáo chung để thúc đẩy thương hiệu.

Ví dụ thực tế:

Starbucks không hoạt động dưới mô hình nhượng quyền thương hiệu truyền thống như nhiều thương hiệu khác.

Thay vào đó, họ sử dụng các thỏa thuận cấp phép cho phép đối tác vận hành cửa hàng theo tiêu chuẩn của Starbucks, thường tập trung tại các địa điểm đặc thù như sân bay, trường đại học hoặc trung tâm mua sắm.

Về chi phí, việc mở cửa hàng Starbucks có thể tốn 300.000 đến 500.000 USD trong một số trường hợp.

Tuy nhiên, tổng chi phí khởi đầu cho một cửa hàng nhượng quyền thương hiệu hoặc được cấp phép thường vượt 1 triệu USD khi tính đủ các khoản chi như trang thiết bị, điểm bán hàng, và thiết kế cửa hàng.

Ngoài ra, Starbucks yêu cầu đối tác phải có tối thiểu 315.000 USD tài sản thanh khoản và tổng tài sản ròng trên 1,5 triệu USD để đáp ứng đủ điều kiện tài chính (Theo thông tin từ Vetted Biz – WalletMinded.)

3. Quy trình nhượng quyền thương hiệu

Nhượng quyền thương hiệu không chỉ là việc trao quyền kinh doanh, mà còn là sự hợp tác lâu dài giữa hai bên để xây dựng một hệ thống vận hành hiệu quả và thương hiệu vững mạnh.

Quy trình nhượng quyền thương hiệu cần phải xem xét kỹ lưỡng và diễn ra đủ các quy trình sau:

3.1. Xây dựng mô hình kinh doanh

Chuẩn hóa quy trình vận hành, tài liệu hướng dẫn.
Xây dựng hệ thống đào tạo cho đối tác nhận quyền.

3.2. Thiết lập hệ thống pháp lý

Ký kết hợp đồng nhượng quyền (Franchise Agreement) với các điều khoản chi tiết: phí nhượng quyền thương hiệu, quyền sử dụng thương hiệu, và nghĩa vụ quản lý.
Đăng ký hoạt động nhượng quyền với cơ quan pháp luật (ở Việt Nam, cần đăng ký với Bộ Công Thương).

3.3. Tuyển chọn đối tác nhận quyền

Đặt ra các tiêu chí rõ ràng về tài chính, năng lực vận hành và kinh nghiệm của đối tác.
Phỏng vấn và kiểm tra năng lực đối tác trước khi hợp tác.

3.4. Hỗ trợ và giám sát hoạt động

Cung cấp hỗ trợ liên tục qua hệ thống đào tạo và tư vấn.
Thường xuyên đánh giá hiệu suất để đảm bảo chất lượng dịch vụ đồng nhất.

3.5. Phân tích hiệu quả hoạt động nhượng quyền thương hiệu

Ưu điểm

Mở rộng thị trường nhanh chóng: Doanh nghiệp có thể mở rộng quy mô mà không cần đầu tư quá nhiều vốn.
Giảm rủi ro tài chính: Chi phí mở rộng được chia sẻ giữa bên nhượng quyền thương hiệu và bên nhận quyền.
Tận dụng nguồn lực địa phương: Đối tác nhận quyền hiểu rõ thị trường địa phương, giúp kinh doanh hiệu quả hơn.

Nhược điểm

Khó kiểm soát chất lượng: Mỗi đối tác vận hành khác nhau có thể ảnh hưởng đến trải nghiệm khách hàng.
Xung đột quyền lợi: Nếu không có chính sách rõ ràng, các tranh chấp về lợi nhuận và vận hành có thể xảy ra.
Mất dần bản sắc thương hiệu: Khi mở rộng quá nhanh, thương hiệu có nguy cơ bị biến đổi theo từng khu vực.

Các chỉ số quan trọng

ROI (Return on Investment): Đánh giá lợi nhuận thu được từ khoản đầu tư nhượng quyền thương hiệu.
Growth Rate: Tốc độ tăng trưởng về doanh thu và số lượng cửa hàng nhượng quyền thương hiệu.
Customer Satisfaction: Đo lường mức độ hài lòng của khách hàng qua khảo sát và đánh giá trực tuyến.
Franchisee Retention Rate: Tỷ lệ nhượng quyền thương hiệu duy trì đối tác nhận quyền qua từng năm.

Công cụ hỗ trợ đo lường hiệu suất

Google Analytics: Theo dõi lưu lượng truy cập từ các chiến dịch tiếp thị.
Tableau hoặc Power BI: Tổng hợp và phân tích dữ liệu doanh thu từ từng cửa hàng.
HubSpot CRM: Quản lý quan hệ khách hàng và đánh giá mức độ hài lòng.

4. Các chiến lược Marketing nhượng quyền thương hiệu

4.1. Local Marketing (Tiếp thị tại địa phương)

Mỗi cửa hàng nhượng quyền thương hiệu cần có chiến lược tiếp thị phù hợp với văn hóa và hành vi người tiêu dùng địa phương.

Ví dụ:

McDonald’s tại Việt Nam đã điều chỉnh thực đơn để phù hợp với khẩu vị người Việt bằng món Cơm gà McRice.

4.2. Digital Marketing cho hệ thống nhượng quyền

Facebook và Google Ads: Quảng bá thương hiệu và ưu đãi tại từng chi nhánh cụ thể. Áp dụng AI cho các ứng dụng này: AI trong quảng cáo Google, Facebook & TikTok.

CRM và Email Marketing: Duy trì liên hệ với khách hàng thông qua email và chương trình khách hàng thân thiết.

SEO cho từng địa điểm: Mỗi cơ sở nên có chiến lược SEO riêng để tối ưu hóa tìm kiếm địa phương.

4.3. Quản lý thương hiệu

Sử dụng công cụ Brand Guidelines để đảm bảo hình ảnh và thông điệp thương hiệu được duy trì đồng nhất trên toàn hệ thống.

Nếu chưa biết cách xây dựng và định vị thương hiệu, doanh nghiệp có thể tham khảo tại đây: Xây dựng thương hiệu: Một số xu hướng nổi bật trong tương lai.

5. Xu hướng mới trong nhượng quyền thương hiệu

Franchise 4.0:

Ứng dụng công nghệ như AI và IoT vào quản lý chuỗi nhượng quyền thương hiệu, tối ưu hóa vận hành và trải nghiệm khách hàng.

Nhượng quyền thương hiệu trong lĩnh vực giáo dục và sức khỏe

Sau đại dịch, nhu cầu về sức khỏe tăng cao, dẫn đến sự tăng trưởng của các thương hiệu nhượng quyền liên quan đến fitness, spa, và chăm sóc sức khỏe cá nhân. Các thương hiệu như Anytime Fitness và Orangetheory Fitness mở rộng nhanh chóng thông qua mô hình nhượng quyền thương hiệu, với các dịch vụ linh hoạt từ trực tuyến đến tại chỗ.

Fitness và chăm sóc sức khỏe không chỉ phổ biến ở Bắc Mỹ mà còn tại châu Á và châu Âu, nhờ sự quan tâm ngày càng lớn đến lối sống lành mạnh.

Micro-franchising:

Nhượng quyền thương hiệu với quy mô nhỏ, phù hợp cho các thị trường mới nổi hoặc khu vực nông thôn.

Green Franchising

Xu hướng nhượng quyền thương hiệu thân thiện với môi trường, tối ưu hóa vận hành bền vững.

Những thương hiệu theo đuổi sự bền vững và thân thiện với môi trường đang thu hút nhiều nhà đầu tư.

Các chuỗi nhượng quyền F&B chuyển sang sử dụng bao bì tái chế, nguyên liệu sạch, và mô hình bền vững. Thương hiệu thời trang như Patagonia đã mở rộng thông qua mô hình cửa hàng nhượng quyền tập trung vào tiêu dùng bền vững.

6. Khám phá chuỗi cửa hàng nhượng quyền thương hiệu hot hit hiện nay: Mixue

Mixue là của hàng bắt nguồn từ Trung Quốc, nhanh chóng trở thành một chuỗi cửa hàng nổi bật tại châu Á nhờ mô hình kinh doanh sáng tạo và chi phí thấp.

Nhãn hiệu chuyên cung cấp các sản phẩm đồ uống và kem với giá cả phải chăng, đặc biệt hấp dẫn đối với giới trẻ và các thị trường cấp ba, cấp bốn.

Mô hình kinh doanh

Chiến lược giá thấp:

Sản phẩm như kem Mixue được bán với giá chỉ khoảng 1 nhân dân tệ (~0,15 USD), giúp thu hút lượng lớn khách hàng. Điều này thúc đẩy doanh thu cao dù biên lợi nhuận thấp.

Mô hình cửa hàng:

Mixue có mô hình cửa hàng đường phố và cửa hàng trong trung tâm thương mại, với các yêu cầu cơ sở hạ tầng riêng biệt để đảm bảo tiêu chuẩn hoạt động tốt nhất.

Nhượng quyền thương hiệu Mixue

Chi phí thấp và hiệu quả: Mixue tính phí nhượng quyền thương hiệu cũng như bán nguyên liệu trực tiếp cho các cửa hàng đối tác, tạo nguồn thu ổn định.
Yêu cầu về cơ sở: Một cửa hàng cần có diện tích từ 300–400 sqft, cùng với các tiện ích như hệ thống nước và điện phù hợp để đáp ứng nhu cầu hoạt động liên tục.
Quy trình mở nhượng quyền: Từ việc tư vấn, chọn địa điểm, đến tuyển dụng và đào tạo, toàn bộ quá trình có thể mất khoảng 1–2 tháng tùy thuộc vào khả năng đáp ứng tiêu chuẩn của bên nhượng quyền.

Mở rộng nhanh chóng

Mixue đã có mặt ở nhiều quốc gia, bao gồm Việt Nam, Indonesia, và Malaysia. Chiến lược này giúp thương hiệu không chỉ bành trướng nhanh chóng mà còn giảm được chi phí nguyên vật liệu thông qua sản xuất quy mô lớn.

Cơ hội và thách thức

Nhượng quyền thương hiệu Mixue đang thu hút sự quan tâm nhờ quy trình đơn giản và lợi nhuận ổn định. Tuy nhiên, việc mở cửa hàng yêu cầu tuân thủ chặt chẽ quy chuẩn của công ty về thiết kế và vận hành. Sự cạnh tranh trong lĩnh vực F&B cũng là một thách thức mà các đối tác cần cân nhắc.

Mixue đã trở thành một hiện tượng tại Việt Nam nhờ chiến lược nhượng quyền mạnh mẽ, tập trung vào giá cả phải chăng và sự linh hoạt trong địa điểm.

Từ khi gia nhập thị trường vào năm 2018, Mixue đã nhanh chóng mở rộng với hơn 1.000 cửa hàng khắp cả nước.

Tốc độ tăng trưởng này thể hiện sự thành công trong việc kết hợp giữa mô hình bán lẻ giá rẻ và nhượng quyền, giúp thương hiệu tiếp cận đông đảo khách hàng, đặc biệt là học sinh, sinh viên và gia đình, theo Vietnam Investment Review – VIR.

Các cửa hàng Mixue tại Việt Nam không chỉ bán trà sữa mà còn đẩy mạnh các sản phẩm kem, thu hút sự quan tâm lớn nhờ mức giá thấp hơn so với các đối thủ cùng ngành như McDonald’s hay các thương hiệu kem nhập khẩu.

Nhờ mức giá rẻ và vị trí thuận lợi, Mixue đã nhanh chóng tạo dựng được vị thế và buộc các đối thủ phải điều chỉnh chiến lược cạnh tranh.

Về mô hình hoạt động:

Mixue áp dụng chiến lược nhượng quyền thương hiệu với chi phí đầu tư thấp hơn nhiều so với các thương hiệu lớn khác. Điều này giúp tăng khả năng tiếp cận của các nhà đầu tư nhỏ và mở rộng quy mô nhanh chóng.

Tuy nhiên, sự phát triển mạnh mẽ này cũng dẫn đến cạnh tranh nội bộ giữa các cửa hàng nhượng quyền thương hiệu, đòi hỏi chủ cửa hàng phải không ngừng tối ưu hóa vận hành để duy trì doanh thu và lợi nhuận.

Mixue không chỉ tập trung vào các khu vực thương mại cao cấp mà còn mở rộng vào các khu dân cư, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng địa phương với sản phẩm rẻ và tiện lợi. Điều này tạo ra một sự khác biệt lớn so với các đối thủ như Heytea hay Nayuki, vốn đi theo chiến lược cao cấp hơn tại khu vực Đông Nam Á.

7. Lời kết: nhượng quyền thương hiệu

Nhượng quyền thương hiệu là một chiến lược hiệu quả để mở rộng kinh doanh, nhưng đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và quản lý chặt chẽ. Đối với doanh nghiệp, việc hiểu rõ mô hình nhượng quyền thương hiệu cùng các yếu tố tiếp thị và vận hành là chìa khóa để thành công trong dài hạn.